«ولیّ خدا»، انسان کاملی است که به تمام معنا در پروردگار ذوب شده است ؛ جز خدا را نمی بیند، جز خدا را نمی پرستد و خواسته ای جز خواسته محبوبش ندارد. از همین رو، محبت او، محبت پروردگار؛ اطاعت از او، اطاعت از پروردگار؛ و خشنودی او، خشنودی خدای مهربان است. علی علیه السلام ، ولیّ خدا و امام معصوم و برگزیده ای است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره او فرمود: «اگر تمام مردم بر محبت علی اجتماع می کردند، خدای عزّ و جل هرگز آتش [جهنم [را خلق نمی نمود». آفتاب هدایت، قرآن کریم، با اشاره ها و کنایه های روشن تر از صراحت گویی، بارها و بارها سخن از فضیلت های خورشید ولایت، امیرمؤمنان علیه السلام به میان آورده است. از این رو، بر شیعیان و دوستداران آن حضرت لازم است از این حقایق نهفته در پرده آیات، بی خبر نمانند.

آیه لیلة المبیت

یکی از آیاتی که درباره امام علی علیه السلام نازل شده، مربوط به شبی است که آن حضرت، برای حفظ جان پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در بستر ایشان خوابید. دانشمندان اسلامی این مطلب را به طور گسترده در کتاب های خویش نقل کرده اند، به گونه ای که این داستان به سرحدّ تواتر رسیده است؛ یعنی به قدری زیاد نقل شده که جایی برای انکار آن وجود ندارد. این آیه که به آیه «لیلة المَبیت» معروف شده، یکی از مهم ترین آیات فضایل حضرت امیرمؤمنان علیه السلام است؛ فضیلتی که نظیر آن در اسلام برای هیچ کس دیده نمی شود. این آیه، به فداکاری مخلصانه و بی نظیر امام اوّل شیعیان، که در شب تاریخی هجرت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به سوی مدینه، در بستر آن حضرت خوابید اشاره دارد. خداوند فرمود: «وَ مِنَ النّاسِ مَن یَشرِی نَفَسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَئوفٌ بِالْعِباد؛ بعضی از مردم، جان خود را برای خشنودی خدا می فروشند، و خداوند در مورد بندگان مهربان است».

قهرمان ایثار

هنگامی که دشمنان اسلام و مشرکان سرسخت مکه، از سوی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله احساس خطر کردند و نقشه های آنان برای مقابله با آن حضرت کارساز نشد، پس از مشورت بسیار، بر قتل پیامبر تصمیم گرفتند. قرار شد از چهل قبیله عرب، هر کدام شمشیر زنی قهرمان حاضر شود و شب هنگام، بر آن وجود نازنین یورش برند و او را به قتل برسانند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله از راه پیک وحی، از این نقشه شوم باخبر شد و به خروج از مکه و هجرت به سمت مدینه مأمور گردید. در این حال، لازم بود کسی به جای او در بستر آن حضرت بخوابد، تا دشمن متوجه خروج ایشان از مکه نگردد و این شخص، کسی جز امام علی علیه السلام نبود. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله شبانه از مکه خارج شد و علی در بستر او آرمید و بدین ترتیب، نقشه مشرکان شکست خورد و رسول خدا صلی الله علیه و آله با سلامت به مدینه رسید. هنگامی که پیامبر به سمت مدینه در حرکت بود، خدای مهربان آیه «لیلة المبیت» را در شأن ایثار و فداکاری بی نظیر امام علی علیه السلام بر پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله نازل فرمود.

داوطلب عاشقی

آیات گوناگونی از قرآن شریف، بر این مطلب دلالت دارند که خدای مهربان، خریدار جان ها و اموال بندگان خویش است تا در عوض، به آنها بهشت جاویدان و سعادت دنیا و آخرت عطا فرماید. خداوند در این آیات، فروشندگان را به فروش آنچه دارند، در ازای رضایت و بهشت الهی تشویق می فرماید. اما در آیه «لیلة المبیت» تعبیر به «و مِنَ الناس مَنْ یَشرِی نفسَه» شده است. معنای این جمله آن است که فروشنده، خود پیشقدم می شود و مخلصانه و عاشقانه، به عرضه و فروش کالای خویش می پندارد و در راه کسب رضایت الهی، از جان عزیز خویش به آسانی می گذرد. روشن است که لطافت تعبیر این آیه در مقایسه با آیات دیگر در این زمینه بیشتر است ؛ زیرا کسی که خود، جانش را در طبق اخلاص می گذارد و آن را در معرض فروش قرار می دهد، با کسی که با تشویق و درخواست خریدار، حاضر به این کار می شود قابل مقایسه نیست؛ هر چند بدون شک چنین عملی نیز بسیار ارزشمند است. امام علی علیه السلام ، یکه تاز این میدان اخلاص و جان بازی است؛ چنان که آیه شریفه گواه آن است.

دفاع از محبوب

هنگامی که دشمنان به قصد کشتن پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله کنار بستر حضرت آمده و علی علیه السلام را جای ایشان دیدند، از این ماجرا سرگردان شدند. آنها نمی دانستند علی علیه السلام را بکشند یا او را رها کنند. ابوجهل گفت: این جوان را رها کنید؛ محمد او را فریب داده و برای حفظ جان خویش او را در بسترش خوابانیده است. امام علی علیه السلام هنگامی که این جمله توهین آمیز را شنید، که هم توهین به محبوبش پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بود و هم توهین به خودش، در نهایت جرئت و شجاعت فرمود: ابوجهل! آیا سادگی و خامی را به من نسبت می دهی؟ خداوند آن قدر به من عقل و خرد داده که اگر میان تمام احمق های دنیا تقسیم شود، همه آنها صاحب عقل و خرد می شوند، و آن قدر به من قوّت و قدرت عطا کرده که اگر بین تمام ضعیفان عالم تقسیم شود، همگی نیرومند و پرقدرت می شوند، و آن قدر به من شجاعت داده که اگر میان ترسوهای جهان تقسیم شود، همه از شجاعان خواهند شد.

افتخار معبود

ثعلبی، یکی از مفسّران معروف اهل سنّت، در تفسیر آیه «لیلة المبیت» می نویسد: «خداوند، در شبی که علی علیه السلام در بستر پیامبر خوابید، خطاب به جبرئیل و میکائیل فرمود: شما دو نفر برادر هستید، اگر خدا بخواهد عمر یکی از شما را بگیرد، آیا دیگری حاضر است فداکاری کند و از عمر خودش به او بدهد؟ هیچ کدام سخنی نگفتند و آمادگی خویش را با این امر اعلان نکردند. خداوند به آنها فرمود: به خانه پیامبر در روی زمین نگاه کنید. بنگرید که چگونه علی برای حفظ جان پیامبر، زندگی خویش را به خطر انداخته است. بروید و مواظب علی باشید. جبرئیل و میکائیل به زمین آمدند و در خانه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حاضر شدند. جبرئیل بالای سر علی و میکائیل پایین پای او ایستاد تا از جان علی علیه السلام محافظت کنند. سپس آن دو خطاب به امیرمؤمنان گفتند: علی جان! به تو تبریک می گوییم. به راستی چه کسی مانند توست؟ در حالی که خداوند به خاطر تو بر ملائکه آسمان مباهات و افتخار کرد».

مایه خیر و برکت

هر چند آیه «لیلة المبیت» در شأن مقام والا و نهایت اخلاص و شجاعت امیرمؤمنان علیه السلام نازل شده، ولی پیش از آن آیه دیگری آمده که به صفات منافقان و مردمانی اشاره دارد که خودخواه، خودپسند و لجوج هستند. این گروه از راه نفاق، در میان مردم عزّت و آبرویی به دست می آورند و در ظاهر خود را مؤمن جلوه می دهند، ولی کردارشان، جز فساد و تباهی در زمین به بار نمی آورد. در مقابل، دسته دیگری - که در آیه لیلة المبیت بدانها اشاره رفته ـ کسانی هستند که تنها با خدا معامله می کنند و هر چه دارند، حتی جان عزیزشان را به پروردگار مهربان می فروشند و همچون امام علی علیه السلام ، جز به رضای او نمی اندیشند و عزّت و آبروی خویش را در رضایت و محبت خداوند می بینند. وجود این گونه انسان ها، مایه برکت و اصلاح امور دنیا و آخرت است. پیام آیه شریفه این است که تنها خود را در صف دسته دوم جای دهند و پیرو امیرمؤمنان علیه السلام باشید و بس.

آیه سقایة الحاج

یکی از آیاتی که به فضیلتی از امیرمؤمنان علیه السلام اشاره دارد و در شأن آن حضرت نازل گردیده، آیه معروف به «سقایة الحاج» است که در آن، خدای مهربان، کسانی را که آب دادن به حاجیان و آباد کنندگان خانه خدا را با ایمان به خداوند و هجرت در راه او و جهاد با جان و مال ـ که از ویژگی های خاص امام علی علیه السلام است ـ مساوی می دانند، زیر سؤال می برد. متن آیه شریفه چنین است: «آیا سیراب کردن حاجیان و آباد ساختن مسجدالحرام را، همانند (عملِ) کسی قرار دادید که به خدا و روز قیامت ایمان آورده، و در راه او جهاد کرده است؟! (این دو) نزد خدا مساوی نیستند و خداوند ستمگران را هدایت نمی کند. آنها که ایمان آوردند و هجرت کردند و با اموال و جان هایشان در راه خدا جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است و آنها پیروز و رستگارند».

والاترین افتخار

عباس عموی پیامبر صلی الله علیه و آله به مقام آب رسانی به حاجیان و شیبه ـ از فرزندان عبدالمطلب ـ به مقام کلیدداری کعبه، به یکدیگر فخر می فروختند. در این هنگام، امام علی علیه السلام وارد شد و با شنیدن سخنان آنان فرمود: «خداوند افتخاری به من عنایت کرده که از همه افتخارها برتر بوده و نصیب کسی نشده است: من قبل از همه شما ایمان آوردم، قبل از همه برای کسب رضایت الهی هجرت کردم و در راه خدا با مال و جانم جهاد نمودم، و شما و امثال شما، به برکت جهاد من و امثال من مسلمان شدید و اسلام را پذیرفتید. بنابراین، بالاترین افتخار، سقایی حاجیان یا تعمیر و بازسازی مسجدالحرام نیست، بلکه ایمان به خدا، هجرت در مسیر رضای او و جهاد در راه او والاترین افتخار است». عباس از این سخن علی علیه السلام خشمگین شد و شکایت به پیامبر صلی الله علیه و آله برد. امام علی علیه السلام نیز ماجرا را برای آن حضرت نقل کرد. در این هنگام، آیه «سقایة الحاج» نازل شد و خداوند سخن امام علی علیه السلام و برتری او را تأیید فرمود.

بشارت عاشقان

خداوند در آیه «سقایة الحاج»، پس از مردود دانستن مقایسه میان «ایمان، جهاد و هجرت» از یک سو، و «سیراب کردن حاجیان و عمران مسجدالحرام» از سوی دیگر و تصریح بر اینکه سه امر اوّل ارزشمندتر و بلکه از والاترین افتخارات هستند، در دو آیه بعد، به کسانی که در ایمان، جهاد و هجرت در راه خدا، پیرو کامل مولای خویش امیرمؤمنان علیه السلام هستند، بشارت هایی می دهد. بشارت اوّل آن است که به چنین اشخاصی، رحمت خویش و قرب الی اللّه را عنایت می فرماید. بشارت دوم، کسب خشنودی خداوند است و بشارت سوم، رسیدن به باغ های بهشتی است که انواع نعمت فناناپذیر در آنها وجود دارد. خداوند در پایان آیه بیست و دوم سوره توبه می فرماید: «اِنّ اللّهَ عِنْدَهُ اَجْرٌ عَظِیم». به یقین این اجر بزرگ، از سه بشارت پیشین، والاتر است؛ زیرا به آن تصریح نگردیده و به صورت رمز آلود بیان شده است.

آیه علم الکتاب

آیه «علم الکتاب»، از دیگر آیاتی است که در فضایل امیرمؤمنان علیه السلام نازل شد. خدای علیم می فرماید: «وَ یَقولُ الّذینَ کَفَروا لَسْتَ مَرْسَلاً قُلْ کَفی بِاللّهِ شَهیدا بَینی و بَینَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلمُ الْکِتابِ؛ آنها که کافر شدند می گویند: تو پیامبر نیستی. بگو: کافی است که خداوند، و کسی که علمِ کتاب (و آگاهی بر قرآن) نزد اوست، میان من و شما گواه باشند». پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این آیه شریفه، از دو کس با عنوان شاهد بر صدق ادّعایش نام برد: یکی خداوند و دیگری کسی که علم کتاب نزد اوست. براساس روایات و احادیث، مورد دوم، کسی جز امام علی علیه السلام نیست.

بهترین مردمان

ابوسعید خدری، از دانشمندان اسلام و صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله می گوید: خدمت حضرت رسیدم و عرض کردم: منظور از «مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ؛ کسی که تمام علم کتاب نزد اوست» در سوره رعد کیست؟ فرمود: منظور، خداوند برادرم علی بن ابی طالب علیه السلام است. این روایت را بزرگان دیگری از اهل حدیث نیز نقل کرده اند. بنابراین، می توان گفت بهترین تفسیر برای «مَنْ عنده علم الکتاب»، امیرمؤمنان امام علی علیه السلام است؛ چنان که امام باقر علیه السلام درباره این آیه می فرماید: «مراد از آیه ما هستیم و علی علیه السلام اوّل و افضل ما، و بهترین ما بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله است».

آیه اذان و مؤذّن

آیات چهل و چهارم سوره اعراف و سوم سوره توبه، از دیگر آیات مربوط به فضایل حضرت علی علیه السلام است. خداوند در آیه چهل و چهارم سوره اعراف می فرماید: «و بهشتیان، دوزخیان را صدا می زنند که آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بود، همه را حق یافتیم؛ آیا شما هم آنچه را پروردگارتان به شما وعده داده بود، حق یافتید؟! دوزخیان می گویند: آری. در این هنگام، ندا دهنده ای در میان آنها ندا می دهد که: لعنت خداوند بر ستمگران باد!»

در آیه سوم سوره توبه هم می خوانیم: «و این، اعلامی است از طرف خدا و پیامبرش به (عموم) مردم در روز حجّ اکبر [روز عید قربان] که: خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند».

کلمه «اذان» به معنای اعلام و «مؤذّن» به معنای اعلام کننده، تنها در این دو آیه در قرآن شریف آمده و هر دو مورد به امیرمؤمنان علیه السلام تفسیر شده است.

نام پنهان

روایات متعددی از شیعه و اهل سنت وجود دارد که «مؤذن» را به حضرت علی علیه السلام تفسیر کرده است. آری، پیام آور الهی که بر بهشت و جهنم و قیامت سلطه دارد و همگان صدایش را می شنوند و با سخن او، گفت و گوی بهشتیان و جهنّمیان پایان می یابد، پیشوای اول شیعیان، امام علی علیه السلام است. از خود آن حضرت نقل است که فرمود: «انا ذَلک المُؤذِّن؛ من، پیام آور الهی در روز قیامت هستم».

همچنین پس از فتح مکه در سال هفتم به دست پیامبر صلی الله علیه و آله ، در سال نهم هجری آن حضرت با نزول آیات اولیه سوره توبه، موظف شد چهار پیام و هشدار مهم را از سوی خداوند به مشرکان اعلام کند.

پس از فراز و فرودی اندک، جبرئیل بر پیامبر نازل شد و عرض کرد: «ابلاغ این آیات را به مشرکان، یا باید خودت انجام دهی یا مردی که مثل توست؛ نه شخص دیگر». بنا برنقل تمام مفسران، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سرانجام امام علی علیه السلام را مأمور ابلاغ این آیات کرد. امام سجاد علیه السلام در روایتی می فرماید: «به خدا سوگند برای علی علیه السلام در قرآن اسمی است که مردم از آن بی خبرند و سپس همین آیه را تلاوت فرمود: وَ أَذانٌ مِنَ اللّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَی النّاسِ یَوْمَ الْحَجِّ اْلأَکْبَرِ».

منادی دنیا و آخرت

پاداش ها و مجازات ها در جهان آخرت، انعکاس اعمال انسان در دنیاست. با توجه به این مطلب، اگر امام علی علیه السلام بنابر آنچه در آیه سوم سوره توبه آمده، «مؤذن»، پیامبر صلی الله علیه و آله در دنیاست و پیام آن حضرت را در مکه به گوش مشرکان می رساند، همو در جهان آخرت نیز «مؤذّن» است و پیام خداوند عالم را به گوش جهنمیان می رساند و آنها را به دلیل ظلمی که مرتکب شده اند، مشمول لعنت الهی می داند.

اگر امام علی علیه السلام در جهان آخرت، فصل الخطاب تمام سخن هایی است که میان بهشتیان و جهنّمیان ردّ و بدل می شود، به دلیل آن است که او در دنیا نیز فصل الخطاب بوده و آخرین سخن را خطاب به مشرکان و بت پرستان بیان کرده است ؛ چنان که امام زین العابدین فرمود: «اذان، علی بن ابی طالب است... و همان گونه که او در دنیا منادی رسول خدا صلی الله علیه و آله بر دشمنانش بود، در آخرت نیز منادی پروردگار بر دشمنان خداست».

آیه محسنین

پروردگار کریم در آیات 32 تا 34 سوره زمر می فرماید: «فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَبَ عَلَی اللّهِ وَ کَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جاءَهُ أَ لَیْسَ فی جَهَنَّمَ مَثْوًی لِلْکافِرینَ. وَ الَّذی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ أُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ. لَهُمْ ما یَشاوءُنَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذلِکَ جَزاءُ الْمُحْسِنینَ؛ پس چه کسی ستمکارتر است از آن که بر خدا دروغ ببندد و سخن راست را هنگامی که به سوی او آمده تکذیب کند؟! آیا جهنم جایگاهی برای کافران نیست؟! اما آن که سخن راست بیاورد و کسی که آن را تصدیق کند، آنان پرهیزکارانند. آنچه بخواهند نزد پروردگارشان است؛ و این است جزای نیکوکاران».

در این آیات، از دو گروه سخن به میان آمده: ظالم ترین افراد و صادق ترین افراد. سپس به مجازات و پاداش آنها اشاره شده است. بنابر روایات و احادیث معتبر، مراد از صادق ترین افراد در آیه شریفه که از او به «محسن» تعبیر شده، حضرت علی علیه السلام است.

سعادت در برابر شقاوت

بت پرستان که در آیه محسنین، ظالم ترین افراد معرفی شده اند، دروغ های بزرگی به خداوند و پیامبر نسبت می دادند؛ از جمله این که: فرشتگان را دختر خدا می دانستند. بت ها را واسطه میان خود و خدا و شفیع نزد پروردگار می خواندند. برای خداوند فرزندانی قائل بودند و حضرت مسیح را پسر خدا می دانستند، بعضی چیزها را حلال و برخی را حرام می پنداشتند و این امور را به دروغ به خدا نسبت می دادند. آنان با این دروغ ها، هم راه سعادت را بر روی خود می بستند و خود را جهنمی می کردند، و هم موجب انحراف و رواج بدعت در جامعه و گمراهی دیگران می شدند. ازاین رو، خداوند سرنوشت این افراد را جهنم معرفی کرده است. در مقابل این گروه، کسانی هستند که آورنده صدق و راستی اند. روشن است که چنین افرادی، پرهیزکارترین انسان ها هستند و بنا بر وعده الهی در آیه، برای آنان هر چه بخواهند نزد پروردگارشان وجود دارد و این پاداش نیکوکاران است.

تصدیق کننده حقیقت

بدون تردید، منظور از «الّذی جاء بالصّدق؛ کسی که سخن راست بیاورد» ، پیامبر مهر و رحمت، حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله ، و مقصود از «الّذی صدّق به؛ کسی که آن را تصدیق کند»، امیرمؤمنان امام علی علیه السلام است. البته ممکن است جمله دوم، شامل تمام مؤمنان که رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را تصدیق کرده اند نیز بشود، ولی بدون شک، علی بن ابی طالب علیه السلام در رأس آنان قرار دارد. در کتاب های متعدد شیعه و اهل سنت، این مطلب تصریح گردیده، و از حضرت امام صادق علیه السلام روایتی به این مضمون وارد شده است. نیز یکی از مفسّران معروف نقل می کند: منظور از آورنده کلام صدق، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و منظور از تصدیق کننده آن، علی بن ابی طالب علیه السلام است.

آیه محبت

از جمله آیاتی که به شهادت بسیاری از مفسّران، درباره حضرت علی علیه السلام نازل شده و آن حضرت، کامل ترین مصداق آن به شمار می آید، آیه 96 سوره مریم است. خدای مهربان در این آیه می فرماید: «اِنّ الذّینَ آمَنوا و عَمِلوا الصالحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرّحمنُ وُدّاً؛ به یقین کسانی که ایمان آورده و عمل شایسته انجام داده اند، خداوند رحمان محبتی برای آنان در دل ها قرار می دهد».

بنابر آنچه از آیه شریفه به دست می آید، جاذبه شگفت ایمان و عمل صالح در انسان های پاک، موجب محبوبیت آنها در دل های مردمان می گردد و حضرت علی علیه السلام که در میان امت اسلامی از والاترین ایمان و صالح ترین اعمال برخوردار است، مصداق والای این آیه شمرده می شود.

علی علیه السلام ؛ محبوب دل ها

در کتاب های حدیث و تفسیر، روایات فراوانی در شأن نزول «آیه محبت» از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که نشان می دهد این آیه، نخستین بار در مورد امام علی علیه السلام نازل گردیده است. از جمله، ثعلبی در تفسیر خود نقل می کند: رسول خدا صلی الله علیه و آله به امام علی علیه السلام فرمود که این دعا را بخواند: «اللّهم اْجْعَل لِی عِندکَ عَهداً، واجْعَل لِی فِی قلوبِ المؤمنینَ مَوَدّةً؛ خداوندا! برای من عهدی نزد خودت قرار ده و دوستی و موّدت مرا در دل های مؤمنان بیفکن». در این هنگام آیه 96 سوره مریم نازل گردید.

نیز از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در آخر نماز با صدای بلند، در حق امیرمؤمنان علی علیه السلام چنین دعا کرد: «خداوندا! محبت علی علیه السلام را در دل های مؤمنان، و هیبت و عظمت او را در دل های منافقان بیفکن». در این هنگام آیه محبت نازل گردید.

آیه اُذُن

خدای مهربان در آیات یازده و دوازده سوره حاقّه می فرماید: «اِنّا لَمّا طَغَا الماءُ حَمَلناکُم فِی الجاریة، لِنَجْعَلَها لَکُمْ تَذکرةً وَ تَعِیَها اُذُنٌ وَاعِیَةٌ ؛ و هنگامی که آب طغیان کرد، ما شما را سوار بر کشتی کردیم تا آن را وسیله تذکری برای شما قرار دهیم و گوش های شنوا آن را دریابد و بفهمد».

این آیه نیز از آیات مربوط به فضایل حضرت علی علیه السلام است و «اُذُنٌ واعیه» در این آیه، بنا بر روایات بر آن حضرت تطبیق شده است. گاه انسان سخنی را می شنود و فوراً آن را از یاد می برد، ولی زمانی روی آن اندیشه می کند و در دل می نگارد و آن را چراغ راه زندگی خود می شمارد، و این چیزی است که از آن به «واعی» تعبیر می شود. امیرمؤمنان از برکت دعای پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله ، صاحب «اُذُنٌ واعیه» بود.

گوش شنوا

در بسیاری از کتاب های تفسیر در حدیث آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله به هنگام نزول آیه اُذُن فرمود: «ای علی! از خداوند خواستم گوش های تو را «اُذُنٌ واعیه» و گوش شنوا قرار دهد».

امام علی علیه السلام می فرماید: «پس از این داستان، چیزی نبود که از پیامبر صلی الله علیه و آله بشنوم و فراموش کنم. همواره گوش هایم شنوا بود و مطالب را در خود نگه می داشت و چیزی را فراموش نمی کردم». در برخی روایات نیز آمده است که ابتدا پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله این دعا را در حق حضرت علی علیه السلام کرد و سپس این آیه نازل شد. این فضیلتی بزرگ برای پیشوای بزرگ اسلام، امام علی علیه السلام است که صندوقچه اسرار پیامبر، و وارث تمام علوم رسول خدا صلی الله علیه و آله بود.

آیه صالح المؤمنین

آیه معروف به «صالح المؤمنین» نیز از جمله آیاتی است که به اعتراف شیعه و اهل سنت، بر فضیلتی دیگر از فضایل فراوان حضرت علی علیه السلام دلالت دارد. خدای بزرگ می فرماید: «اِنْ تَتُوبا اِلیَ اللّه فَقَدْ صَغَتْ قُلوبُکُما وَاِن تَظاهَرا عَلیهِ فَاِنَّ اللّهَ هُوَ مَولاهُ و جِبرِیلُ و صالِحُ المُؤمِنینَ وَ الْمَلائِکةُ بَعدَ ذلِکَ ظَهیرٌ؛ اگر شما (همسران پیامبر) از کار خود توبه کنید (به نفع شماست ؛ زیرا) دل هایتان از حق منحرف گشته، و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید، (کاری از پیش نخواهید برد؛) زیرا خداوند یاور اوست. همچنین جبرئیل، مؤمنان صالح و فرشتگان بعد از آنها، پشتیبان او هستند». بنا بر روایات، مراد از مؤمن صالح در این آیه، امام علی علیه السلام است.

علی علیه السلام ؛ یاور همیشگی پیامبر صلی الله علیه و آله

شأن نزول آیه «صالح المؤمنین» از این قرار است که وقتی برخی همسران پیامبر با انجام کاری، موجب ناراحتی و رنجش آن حضرت شدند، خداوند با نزول این آیات، آنان را به توبه و پاک سازی باطن خویش از این کارها امر فرمود. در ضمن، تصریح کرد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در برابر این گونه امور، افزون بر حمایت پروردگار، از پشتیبانی جبرئیل، فرشتگان و «مؤمنان صالح» نیز برخوردار است. امّا اینکه منظور از «صالح المؤمنین» کیست، باید گفت بی تردید این تعبیر، با وجود ظاهر و معنای گسترده ای که دارد و همه مؤمنان صالح و با تقوا را شامل می شود، ولی مصداق کامل تری نیز دارد و از روایات متعددی استفاده می شود که آن فرد کامل، امیرمؤمنان، علی بن ابی طالب علیه السلام است.

هم پای جبرئیل

ابن عباس به نقل از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می گوید: آن حضرت درباره علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود: «او صالح المؤمنین است». در روایتی دیگر عمار یاسر، یار با وفای پیامبر و علی علیهماالسلام می گوید: از امیرمؤمنان علی علیه السلام شنیدم که می فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله مرا فرا خواند و فرمود: آیا تو را بشارت بدهم! عرض کردم: آری، ای رسول خدا! شما همیشه بشارت دهنده به خیر بوده ای. فرمود: خداوند درباره تو آیه ای نازل کرده است. عرض کردم: کدام آیه؟ فرمود: تو هم ردیف جبرئیل شده ای. سپس این آیه را خواند: «و جبریلُ و صالِحُ المؤمِنینَ». بنابراین، بعد از خداوند و جبرئیل امین، برترین یار و یاور پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در تمام طول عمر، علی بن ابی طالب علیه السلام بوده است.

آیه انذار

آیه «انذار و هدایت» نیز از آیاتی است که در شأن مقام والای امیرمؤمنان علیه السلام نازل گردیده است. خداوند در آیه هفتم سوره رعد می فرماید: «و یَقُول الّذین کَفروا لولا اُنْزِل علیهِ آیةٌ مِنْ رَبِّه، اِنّما اَنْتَ مُنْذِرٌ ولِکُلِّ قومٍ هاد؛ کسانی که کافر شدند می گویند: چرا آیه (و معجزه ای) از پروردگارش بر او نازل نشده است؟! تو فقط بیم دهنده ای، و برای هر گروهی هدایت کننده ای است». در خصوص معنای دقیق این آیه شریفه، باید توجه داشت که میان «انذار» و «هدایت» تفاوت است. هدف از انذار آن است که گمراهان از بیراهه درآیند و در متن صراط مستقیم قرار گیرند، ولی هدف از هدایت آن است که مردم پس از قرار گرفتن در راه، رهنمون گردند و بدون انحراف رو به سوی مقصد اصلی راه بپیمایند. در روایات، «منذر» بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و «هادی» بر امام علی علیه السلام تطبیق شده است.

پیشوای هدایت یافتگان

در کتب اهل سنت وارد است که ابن عباس گفت: وقتی آیه انذار و هدایت نازل شد، رسول خدا صلی الله علیه و آله دستش را بر سینه خود گذاشت و فرمود: «مُنذر منم»، سپس به شانه علی علیه السلام اشاره کرد و فرمود: «اَنْتَ الهادِی، بِکَ یَهْتَدِی الْمُهْتَدوُنَ بَعدِی؛ هادی تویی. بعد از من هدایت یافتگان به وسیله تو هدایت می شوند».

نیز در روایت اهل سنت از ابن عباس، و شیعیان از ابن مسعود نقل کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامی که به معراج رفتم... صدایی شنیدم که می گفت: «اِنّما اَنْتَ مُنْذِر وَ لِکُلّ قومٍ هاد». عرض کردم: پروردگارا! من منذر هستم، ولی منظور از هادی کیست! خداوند فرمود: «هادی، علی بن ابی طالب علیه السلام است ؛ کسی که آخرین مرحله هدایت شوندگان، رهبر پرهیزکاران، و پیشوای روسفیدان آبرومند در جامعه انسانی است. شخصیتی که راه بهشت، از مسیر ولایت او می گذرد».

آیه خیر البرّیة

به تصریح قرآن در آیه هفتم سوره بیّنه، کسانی که ایمان و عمل صالح دارند، بهترین مخلوقاتند و امیرمؤمنان امام علی علیه السلام در رأس آنان قرار دارد. خداوند در آیه شریفه می فرماید: «اِنّ الذینَ امَنُوا و عَمِلوا الصالِحات، اولئِکَ هُمْ خَیْرُ البرّیة، جزائُهم عِنْدَ رَبّهم جنّاتُ عدنٍ تَجرِی مِن تحتِها الانهارُ خالدینَ فِیها ابدا رضِیَ اللّه عنهم و رَضُوا عنه ذلک لِمَنْ خَشِیَ ربّه ؛ کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، بهترین مخلوقات (خدا) هستند. پاداش آنها نزد پروردگارشان، باغ های بهشت جاویدان است، که نهرها از زیر درختانشان جاری است. همیشه در آن می مانند. (هم) خدا از آنها خشنود است و (هم) آنها از خدا خشنودند، و این (مقام والا) برای کسی است که از پروردگارش بترسد».

مخلوق برتر

بنابر روایات فراوانی که در کتاب های شیعه و اهل سنت وجود دارد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، امام علی علیه السلام و شیعیانش را «خیر البرّیة» معرفی فرموده است. از جمله، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی معروف آن حضرت چنین نقل می کند: با پیامبر صلی الله علیه و آله و عده ای از مسلمانان، کنار خانه خدا، نشسته بودیم. ناگهان علی علیه السلام از دور نمایان شد. هنگامی که چشم حضرت به علی علیه السلام افتاد، به اصحاب نگاهی کرد و فرمود: برادرم علی به سوی شما می آید. سپس رو به سوی کعبه کرد و فرمود: «قسم به خدای کعبه که تنها علی و شیعیانش در روز قیامت از رستگاران هستند؛ زیرا به خدا سوگند او پیش از همه شما به خدا ایمان آورد، و قیام او به فرمان خدا بیش از همه شماست، وفایش به عهد الهی از همه بیشتر، و قضاوتش به حکم الله فزون تر، و مساواتش در تقسیم ازهمه زیادتر، عدالتش درباره رعیت ازهمه بیشتر و مقامش نزد خداوند از همه بالاتر است». جابر می گوید: در اینجا بود که آیه شریفه «خیر البریة» نازل شد. پس از نزول این آیه، هر گاه مسلمانان علی علیه السلام را می دیدند می گفتند: «بهترین مخلوق خدا پس از رسول اللّه صلی الله علیه و آله آمد».

نور پنهان

با توجه به اینکه آیات فراوانی در قرآن شریف درباره پیشوای اول شیعیان، حضرت امام علی علیه السلام نازل گردیده این سؤال مطرح می گردد که: چرا نام آن حضرت صریحاً در قرآن مجید ذکر نشده است؟ حضرت آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ این سؤال می فرماید: «با توجه به اینکه علی فقط نام حضرت امیرمؤمنان علیه السلام نبوده، همان گونه که ابوطالب تنها کنیه پدر بزرگوارش نبوده است، بلکه نام و کنیه افراد متعددی در میان عرب علی و ابوطالب بوده، بنابراین اگر نام علی صریحاً هم در قرآن ذکر می شد، باز هم کسانی که نمی خواستند این حقیقت را بپذیرند، بهانه ای داشتند و آن را بر علی دیگری تطبیق می کردند. به همین دلیل، بهتر است با ارائه ویژگی ها و صفات ممتاز و منحصر به فرد حضرت امیرمؤمنان علیه السلام به معرفی او پرداخته شود، تا قابل تطبیق بر هیچ کس، جز وجود مقدس آن حضرت نباشد، همان گونه که خدای متعالی در قرآن مجید، همین راه را انتخاب فرموده است».

فضایل شیعیان امام علی علیه السلام

هم نشینان پیامبر صلی الله علیه و آله

ترس از صحنه قیامت و معلوم نبودن سرنوشت نهایی انسان، از جمله مواردی است که فکر هر کس را در دوران زندگانی دنیایی به خود مشغول می دارد. تنها راه رهایی از چنین خوفی، انجام اعمال صالح و پرهیز از هر امری است که نزد پروردگار و صاحب اصلی روز جزا، ناپسند است و شیعیان واقعی امیرمؤمنان علیه السلام این گونه اند. پیامبر مهر و رحمت، این مژده را به امام علی علیه السلام داده و می فرماید: «ای علی! دروغ می گوید آنکه گمان می کند مرا دوست دارد، ولی با تو دشمنی می کند. ای علی! چون هنگامه قیامت فرا رسد، منادی از عرش ندا می کند: دوستداران و شیعیان علی کجایند؟ دوستان علی و آنان که او دوستشان می دارد، کجا هستند؟ کجایند آنان که در راه خدا با یکدیگر دوستی نمودند و در راه حق، بخشندگی کردند؟ کجایند ایثارگران، آنان که کامشان از تشنگی خشک شد؟ شب ها که مردمان در خواب بودند، آنان به نماز مشغول بودند و از ترس خدا، اشک می ریختند. [اکنون [هیچ خوفی ندارید و اندوهگین نمی گردید، شما، دوستان و هم نشینان محمد صلی الله علیه و آله هستید، چشم هایتان [به این مژده [روشن باد».

سُرور در سختی

به یقین دوستداران امیرمؤمنان علیه السلام که در خصوص انجام آنچه مورد رضایت اوست، از خود پایداری و وفاداری نشان داده اند، مورد عنایت و سپاس آن حضرت قرار خواهند گرفت. امام علی علیه السلام خود در روایتی، ضرورت اطاعت از خویش را، در کنار محبت و ارادت به شیعیان گوشزد می فرماید: «مَن اَحبَّنا فلیَعمَل بِعمَلِنا و لیَسْتَعِن بالوَرع، فَاِنَّه افضلُ ما یُستَعانُ به فی امر الدنّیا و الآخرة؛ هر کس ما را دوست می دارد، باید عملی مانند اعمال ما داشته باشد و از پرهیزکاری یاری طلبد که تقوا و پرهیز، بهترین چیزی است که در کار دنیا و آخرت می توان از آن بهره جست». پاداش این اطاعت، شادی و سرور در سخت ترین لحظات برای آدمی است ؛ چنان که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: «ای علی! دوستداران تو در سه جایگاه، شادمان خواهند بود: هنگام قبض روحشان که تو شاهد آنان خواهی بود؛ هنگام سؤال در قبر که تو خود پاسخ را به آنان تلقین می کنی؛ و هنگام عرضه اعمال در پیشگاه خداوند که تو شناسای آنان خواهی بود».

شفاعت شیعیان

شفاعت، مقام والایی است که خداوند در قیامت به برگزیدگان خاص خویش و هر که خود بخواهد اعطا می کند. مؤمنان به پروردگار، در کنار اعمال شایسته خویش، چشم امید به سوی آنان دوخته اند تا مگر در آن صحنه حساس، دستگیرشان باشند و کاستی ها و کوتاهی هایشان، به شفاعت نادیده گرفته شود. شیعیان واقعی امیرمؤمنان علیه السلام ، از این دسته افراد برگزیده حق شمرده شده اند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روایتی می فرماید: «روز قیامت، منادی ندا می کند: دوستداران علی علیه السلام کجایند؟ پس جماعتی از صالحان برمی خیزند. به آنان گفته می شود: دست هر کس را می خواهید در عرصه قیامت بگیرید و به بهشت داخل کنید. پس به شفاعت کم ترین از آن صالحان، هزار هزار نفر از اهل محشر، نجات می یابند. سپس منادی، دیگر بار ندا می کند: باقی ماندگان دوستداران علی کجایند؟ پس جماعتی که درحدّ میانه از ایمان و عمل هستند برمی خیزند و به آنان گفته می شود: آنچه می خواهید از خدای عزوجل تمنا کنید. هر یک از آنان چیزی می طلبد و یکصد هزار برابر به او اعطا می شود».

ولایت، والاترین حسنات

ایمنی از آتش جهنم و رهایی از ناله و فریاد در دوزخ، مژده ای است که به شیعیان امام علی علیه السلام داده شده و باید که با رعایت تقوا و پیروی از راه و روش آن بزرگوار، خود را از چنین توفیقی محروم نسازند. در روایت است که امام باقر علیه السلام فرمود: «رسول خدا صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام و شیعیان علی علیه السلام در روز قیامت، بر تلی از مشک ناب و برفراز منبرهایی از نور خواهند بود. مردمان اندوهناکند، ولی آنان را اندوهی نیست و دیگران ناله سر می دهند، ولی آنان را ناله و فریادی نیست». سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: «مَنْ جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَومئذٍ آمِنون؛ کسی که نیکی و حسنه پیش آرد، بهتر از آن برای او خواهد بود و چنین کسانی از ناله و فریاد در قیامت، ایمن هستند. به خدا سوگند نیکی و حسنه، همان ولایت علی علیه السلام است».

پیشگامان ایمان

خداوند در سوره واقعه، مردمان را در قیامت به سه دسته تقسیم فرموده است: گروهی اصحاب یمینند که حالی نیکو دارند؛ گروهی اصحاب شومی و شقاوتند که روزگارشان سخت است ؛ و گروهی که والاترین مقام را دارند: «السابقون السابقون؛ پیشی گیرندگان نخستین در ایمان به خدا» که پروردگار در توصیف آنان می فرماید: «آنان به حقیقت، مقرّبان درگاهند که در بهشت پرنعمت جاودانی متنعّمند.... بر سریرهای زربفت مرصّع تکیه زنند و روبه روی یکدیگر بنشینند، و غلامانی که زیبایی و جوانی شان ابدی است، گرد آنها به خدمت می گردند، با تنگ های بلورین و جام هایی لبریز از باده پاک.... این نعمت های الهی، پاداش اعمال آنان است». ابن عباس می گوید: از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پرسیدم: پیشی گیرندگان در ایمان و مقربان درگاه الهی چه کسانی هستند؟ حضرت فرمود: «جبرئیل به من خبر داده که آنان، علی علیه السلام و شیعیان او هستند که [در روز قیامت] به سوی بهشت پیشی می گیرند؛ همانانی که به واسطه کرامت الهی به پروردگار نزدیکی جسته اند».

کارنامه روشن

خدای مهربان در وصف مؤمنانی که در آزمون دنیا سربلند و پیروز شده اند می فرماید: «اما کسی که نامه اعمال او را به دست راستش دهند، گوید: بیایید نامه مرا بخوانید. من به ملاقات این روز حساب اعتقاد داشتم. چنین کسی در زندگانی خوش و در بهشت عالی ابدی که میوه های آن همیشه در دسترس است، خواهد بود. [به چنین کسانی خطاب می شود:] هر چه می خواهید از طعام و شراب های بهشتی تناول کنید. گوارایتان باد که این پاداش اعمال ایام گذشته دنیای شماست». شیعیان واقعی امیرمؤمنان به چنین مقامی دست می یابند. ابوبصیر می گوید: از حضرت امام صادق علیه السلام پرسیدم: آنان که نامه اعمالشان به دست راستشان داده می شود، چه کسانی هستند! فرمود: «آنان علی علیه السلام و شیعیان او هستند که نامه اعمال را با دست راست دریافت می دارند».

پاداش پایداری

ولایت، بالاترین نعمتی است که خداوند توفیق درک آن را به شیعیان عطا فرموده، و به همان اندازه که ارزشمند است، باید در حفظ و پایداری آن کوشید. آنان که پایداری و پیروی از معصومان علیه السلام داشته اند، افزون بر آنکه به سعادت دنیا و آخرت دست یافته اند، پاداش بهشت دریافت می دارند و در باغ های بهشتی مشمول سلام و رحمت فرشتگان الهی می گردند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «خوشا به حال کسی که به ولایت و محبت علی علیه السلام در آید، و وای بر آن کس که با او دشمنی کند. گویا علی و شیعیان او را می بینم که سوار بر مرکب های تندرو بهشتی، در باغ های بهشت سیر می کنند. پشتوانه آنان، رضایت و خشنودی بزرگ الهی، یعنی همان فوز عظیم است. آنان در جوار پروردگار عالمیان می آسایند و برای آنان هر آنچه دل بخواهد و مایه روشنی و لذت چشم باشد، فراهم است. ایشان در بهشت جاوید خواهند بود و ملائکه ایشان را مخاطب می سازند و می گویند: درود بر شما به واسطه آنچه بر آن صبر ورزیدید. پس سرای آخرت خوب جایگاهی (برای شما) است».

عفو کریم

مغفرت، آرزوی معنوی هر مؤمنی است که مشتاقانه آن را از درگاه پروردگار کریم تمنا می کند تا مگر با او از در لطف و مرحمت درآید و بر گناهانش، قلم بخشش کشد. شیعیان امیرمؤمنان علیه السلام باید به راستی بر خویش ببالند که از برکت ولایت و محبت او، بیش از هر کس به دریای رحمت و مغفرت پروردگار نزدیکند، به شرط آنکه در این محبت و ولایت شرط تقوا و بندگی را حفظ کنند. جابربن عبدالله انصاری از پیامبر مهر و رحمت نقل می کند که فرمود: پروردگارم در مورد علی و شیعیانش به من وعده ای فرموده است. گفتند: ای رسول خدا! آن وعده چیست؟ فرمود: «بخشش و مغفرت در مورد کسانی از آنان که ایمان آورده و پرهیزکار باشند؛ [بخششی که به سبب آن] هیچ گناه کوچک و بزرگی از آنان باقی نمی ماند و گناهانشان به کارهای نیک تبدیل می شود».

نهر کوثر

برای کوثر، معانی بسیاری ذکر شده است. یکی از معناهای آن، به فضیلتی امیدوارکننده برای شیعیان و دوستداران امام علی علیه السلام اشاره دارد. ابن عباس می گوید: هنگامی که سوره کوثر بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل شد، علی بن ابی طالب علیه السلام عرض کرد: ای رسول خدا! کوثر چیست؟ فرمود: نهری است که خداوند آن را به من کرامت فرموده است. علی علیه السلام عرض کرد: ای رسول خدا! این نهر، نهر شریفی است، آن را برای ما توصیف کنید. حضرت فرمود: «کوثر، نهری است که در زیر عرش خداوند جاری است. آب آن سپیدتر از شیر، شیرین تر از عسل و ملایم تر از کره است. سنگریزه های آن از زبرجد، یاقوت و مرجان، گیاه آن از زعفران و خاک آن مشک خوشبوست، و پایه های آن در زیر عرش خداوند ـ عزّ و جلّ ـ قرار دارد». در این هنگام رسول خدا صلی الله علیه و آله دست بر پهلوی علی علیه السلام زد و فرمود: «ای علی! این نهر برای من، تو و برای دوستداران تو بعد از [رحلت] من است».

قسیم بهشت و جهنم

امیرمؤمنان علیه السلام ریسمان محکم هدایت الهی است که هر کس در این دنیا به ولایت و محبت او پناه برد، در آخرت نیز به لطف و کرم و عنایت او از نجات یافتگان خواهد بود؛ چرا که علی7 قسمت کننده بهشت و جهنم است، چنان که از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نقل است که فرمود: «ای علی!... تو تقسیم کننده بهشت و جهنم هستی و هر کس تو را ولی خود بداند، قطعاً رستگار، و هر کس با تو سر ستیز داشته باشد، زیانکار است و تو در آن روز، امانتدار و حجت آشکار خدا خواهی بود».

زائران خورشید

پیشوایان معصوم علیهم السلام همان گونه که در دوران حیات پر برکت خویش، دستگیر و فریاد رس دوستداران و شیعیان خود بوده اند، پس از وفات نیز پناهگاه اصلی و ریسمان اتّصال آنان به بارگاه خداوند هستند. ازاین رو، زیارت قبور پاک آنان سفارش بسیار شده است؛ زیرا برکات آن به خود زائر برمی گردد و موجب گره گشایی از مشکلات دنیا و آخرت او می شود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، دوستداران امیرمؤمنان علیه السلام را این گونه بشارت و مژده می دهد: «ای علی!... هر کس قبور شما را زیارت کند، معادل ثواب هفتاد حج پس از حج واجب به او عطا می شود و از گناهان خویش خارج می گردد و چون از زیارت شما باز گردد، مانند روزی خواهد بود که از مادر متولد گردیده است. پس تو را بشارت باد و یاوران و دوستدارانت را نیز به نعمت های معنوی بی پایان و نورچشمی بشارت ده که نه دیده ای آن را دیده، نه گوشی شنیده و نه به فکر و ذهن هیچ بشری خطور کرده است».

کرامت شیعیان

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، شیعیان و دوستداران علی علیه السلام را این گونه بشارت می دهد: «ای علی! شیعیان و دوستدارانت را به ده خصلت [و کرامت از طرف حق تعالی] بشارت ده: اوّل، حلال زادگی؛ دوم، نیکویی ایمان؛ سوم، محبت خداوند به آنان؛ چهارم، گشاده و فراخ بودن قبرهایشان؛ پنجم، نور [ایمانی] که در برابرشان می درخشد؛ ششم، برطرف شدن فقر از برابر دیدگانشان و غنا و بی نیازی قلب هایشان؛ هفتم، خشم خداوند در مورد دشمنانشان؛ هشتم، ایمنی از مرض پیسی و جذام؛ نهم، ریختن گناهان و اشتباهات آنها؛ و دهم، اینکه آنان در بهشت با من هستند و من با آنان خواهم بود. پس حیات پاکیزه و عاقبت نیکو گوارایشان باد».

جام علوی

شیعیان و دوستداران امیرمؤمنان علیه السلام ، که دل در گرو محبت او نهاده اند و در مسیر هدایت علوی گام می نهند، در آخرت، جرعه نوش جام گوارای علی علیه السلام خواهند بود. روزی پیامبر صلی الله علیه و آله ، علی علیه السلام را به مسجد فراخواند و به او فرمود: ای علی! بر جبرئیل سلام کن. آن حضرت بر جبرئیل سلام کرد و جبرئیل پاسخ داد. سپس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئیل می گوید: خداوند بر تو سلام می رساند و می فرماید: خوشا به حال تو و شیعیان و دوستدارانت، و وای بر آنان که بغض تو را در دل دارند. چون قیامت فرا رسد، منادی از عرش ندا می کند: محمد و علی کجایند؟ پس شما را به پیشگاه خداوند در آسمان هفتم بالا می برند. پس پروردگار به پیامبرش می فرماید: علی علیه السلام را بر حوض وارد کن و این جام را به او بده تا دوستان و شیعیانش را بدان سیراب کند، و [البته] هیچ کدام از دشمنانش را سیراب نخواهد کرد، و دوستدارانش را بشارت می دهد که اعمالشان به سادگی و آسانی محاسبه می گردد و سپس آنان را به سوی بهشت فرمان می دهد».

دعای فرشتگان

پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله در روایتی، راجع به فضایل شیعیان و دوستداران امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: «ای علی! خداوند به تو دوست داشتن مسکینان و مستضعفان را در زمین عطا فرموده است. پس تو به برادری آنان خرسندی و آنان نیز به امامت تو شادند. خوشا به حال دوستداران تو و وای بر دشمنانت!... دوستدار تو رستگار است و دشمن تو هلاک می گردد.... ای علی! هر کس تو را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است.... ای علی! شیعیان تو، برگزیدگان هستند و اگر تو و شیعیان تو نمی بودید، دین خدا بر پا نمی شد و اگر شما بر روی زمین نمی بودید، آسمان باران نمی بارید.... ای علی! تو و شیعیانت، هر کس را دوست داشته باشید از حوض (کوثر) سیراب می سازید و هر که را بخواهید محروم می سازید... ای علی! تو و شیعیانت در قیامت فرا خوانده می شوید و در بهشت، بهره می برید. ای علی! فرشتگان و کارگزاران قیامت، مشتاق شما هستند،.... و به طور مخصوص بر ای شما دعا می کنند».

وظایف در کنار فضایل

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روایتی، افزون بر شمردن فضایل دوستداران امیرمؤمنان علیه السلام ، به وظایف فردی و اجتماعی آنان نیز این گونه اشاره می فرماید:«ای علی!خوشا به حال آن کس که دوستدار توست و تو را تصدیق می کند و وای بر آن کس که دشمن توست و تو را تکذیب می نماید! دوستداران تو، در آسمان هفتمین و زمین هفتمین و هر چه میان آن دو وجود دارد، شناخته شده هستند. آنان اهل دین، پرهیزکاری، سکوت پسندیده و فروتنی برای خدا هستند. چشمانشان خاشع و افتاده و دل هایشان از یاد خدا محزون و ترسان است. آنان به تحقیق، حق ولایت تو را می شناسند و زبانشان به فضل تو گویاست و چشمانشان از شدت عطوفت به تو و امامان از فرزندان تو اشک بار است. اینان، دین خود را همان که درقرآن شریف بدان امر شده اند و برهانی از سنت پیامبر صلی الله علیه و آله در مورد آن دریافت داشته اند، قرار داده اند. به آنچه پیشوایانشان فرمان دهند، عمل می کنند. با هم پیوند دارند و از یکدیگر جدا نمی شوند. به یکدیگر محبت روا می دارند و بر هم غضب نمی کنند .همانا ملائکه بر آنان درود می فرستند و بر دعاهای ایشان آمین می گویند و برای گناهکاران آنان بخشش می خواهند و هنگام وفات، بر بالین آنان حاضر می شوند».

صورت علی علیه السلام در آسمان

از پیامبر مهر و رحمت، حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله نقل است که فرمود: در شب معراج، در آسمان چهارم، صورت علی علیه السلام را مشاهده کردم. از جبرئیل پرسیدم: جبرئیل! این علی است؟! پس به من وحی شد: این فرشته ای است که خداوند او را بر صورت علی بن ابی طالب علیه السلام خلق فرموده است. هر روز هفتاد هزار ملک او را زیارت می کنند و تسبیح و تکبیر حق را می گویند و ثواب این اذکار، برای دوستداران علی علیه السلام نوشته می شود.