بابه مزاری

استاد عبدالعلي مزاري؛ تنها در وحدت

**نوشته شده توسط سیدعارف حسینی/روزنامه ایران/ویژه مردان بدون مرز/شماره 4/ 2/7/1389 2 2**. **ارسال شده در** بابه مزاری

زندگی نامه عبدالعلی مزاری دبیرکل حزب وحدت اسلامی افغانستان

تنها در وحدت

عبدالعلي مزاري در سال ۱۳۲۶ هجري شمسي در روستاي نانوايي چهار كنت از توابع ولايت بلخ چشم به جهان گشود. پدرش حاجي خداداد زراعت‌پيشه و مالدار بود. خانواده حاجي خداداد اصلاً از سرخجوي ورس به تركستان مهاجرت كرده بودند. دوراني كه عبدالعلي مزاري به دنيا آمد، خانواده او چون بسياري ديگر در زمستان به قشلاق و در تابستان به ييلاق مي‌رفتند. عبدالعلي نيز چون ديگر اطفال در دامداري و زراعت به خانواده كمك مي‌كرد. در كنار اين، دروس ابتدايي را زمستان‌ها در مدرسه نانوايي فرا گرفت. سپس به صورت تمام وقت تعليمات ديني را در مدرسه چهاركنت و مزار شريف ادامه داد.

تحصيلات ابتدايي

عبدالعلي در نوجواني، پر شور و دلير بود. وقتي در مدرسه چهاركنت درس مي‌خواند، به انتقاد از بي‌كفايتي مسئولين مدرسه پرداخت و در يك مورد خواستار تقسيم گندم مدرسه ميان طلاب فقير شد. وقتي مسئولين به اعتراضات او و طلاب توجه نكردند، عبدالعلي با جمعي از دوستانش قفل انبار مدرسه را شكستند و به دست خود گندم را ميان طلاب فقير توزيع كردند.

رهبر شهيد هنوز بيست ساله نشده بود كه با چهره‌هاي مبارز زمانش آشنا شد. در همين سنين است كه با شهيد اسماعيل بلخي از نزديك آشنا مي‌شود و بلخي، عبدالعلي جوان را تشويق به تداوم تحصيل و خدمت سربازي مي‌كند. در سال ۱۳۴۸ هجري شمسي مزاري به خدمت سربازي مي‌رود و دوران سربازي را در كابل، خوست و گرديز سپري مي‌كند. در ضمن خدمت، درسش را نيز نزد يك مولوي سني مذهب افغان ادامه مي‌دهد.

خدمت سربازي براي مزاري بسيار آموزنده بود. از يكسو به او كمك شد كه با محروميت هزاره‌هاي ديگر مناطق افغانستان آشنايي بيشتر پيدا كند و از سوي ديگر محروميت اقوام غير هزاره كشور را نيز از نزديك مشاهده نمايد. علاوه بر اين، بيش از پيش با ساختار پر از فساد و تبعيض دولت حاكم آشنا گشت.

ادامه تحصيلات در خارج

عبدالعلي با پايان خدمت سربازي مدت كوتاهي در افغانستان مي‌ماند. بعد چون بسياري ديگر براي ادامه تحصيلاتش به ايران مي‌رود. در سال 1350 هجري شمسي قم را به عنوان محل تحصيلش انتخاب مي‌كند. اين سال‌ها در ايران اوج مبارزات ضد شاهنشاهي است. مبارزات ضد سلطنتي مردم ايران و فضاي سياسي و فكري آن روز حوزه علميه قم، مزاري را بيشتر از گذشته به فعاليت‌هاي سياسي و جريان‌هاي انقلابي علاقه‌مند مي‌سازد. نظام فرسوده شاهي افغانستان بدتر از شاهنشاهي ايران غرق فساد بود. او افغانستان و محروميت‌ها را ديده بود. با حلقات مبارزان شيعه و هزاره افغانستان ارتباط و دوستي نزديك داشت. بنابرين مزاري در مدت كوتاهي با رهبران انقلاب ايران آشنا شد. سفري به نجف رفت و با امام خميني از نزديك ديدار كرد. بعد از سفر نخستش چندين بار ديگر نيز به نجف رفت‌وآمد نمود.
سال‌هاي اقامت مزاري در ايران، عراق، سوريه، پاكستان و تركيه پر از شور و تلاش بود. مزاري در كنار فعاليت‌هاي سياسي و همكاري و همفكري با شخصيت‌هاي رده اول انقلاب، در سال 1355 موفق شد تا درس سطوح حوزه را به پايان برساند.

فعاليت‌هاي سياسي

سرانجام فعاليت‌هاي گسترده سياسي عبدالعلي مزاري در قم باعث بازداشت او توسط ساواك شد. ساواك او را چندين ماه در زندان اوين زنداني و شكنجه كرد. تا اينكه در سال 1356 مزاري توسط ساواك از ايران اخراج شد. مزاري به كابل رفت و در كابل با ديگر مبارزان شيعه و هزاره اقدام به تشديد فعاليت‌هاي سياسي و فرهنگي نمود. از جمله كتابخانه‌اي در شهر مزار شريف ايجاد كرد.

در پائيز 1356 براي بار دوم به ايران سفر كرد. چون در ايران تحت تعقيب و ممنوع الورود بود، مجبور شد كه به نام بدلي و به صورت مخفيانه وارد ايران شود. براي جلوگيري از بازداشت دوباره توسط ساواك جاي ثابتي براي اقامت نداشت و مدام در رفت‌وآمد ميان كشورهاي عراق، ايران، سوريه، تركيه و پاكستان بود. در سال 1357 تحولات بزرگي در منطقه روي داد. در ايران انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني به پيروزي رسيد و در افغانستان كودتاي هفت ثور اتفاق افتاد. به دنبال كودتاي هفت ثور و قيام سه حوت 1357 مردم چهاركنت بنابراين مزاري به زادگاهش برگشت و در كنار مجاهدين به جنگ مسلحانه با دولت خلق و پرچم و متجاوزان شوروي پرداخت. در همين سال‌ها با همكاري و هماهنگي جمع كثيري از مبارزان شيعه و هزاره سازمان نصر افغانستان را بنيان گذاشتند.

مزاري در سال 1360 براي اكمال و تداركات جبهه‌ها دوباره مجبور شد تا به خارج سفر كند. او در اكثر اين سال‌ها در ايران اقامت داشت. او در سال 1365 به افغانستان بازگشت و اين بار تلاش نمود تا جبهه‌هاي گوناگون و بعضاً متخاصم را متحد سازد. در اين راستا تقريباً از تمام جبهه‌هاي مجاهدين هزاره بازديد كرد. ثمره تلاش او و بسياري از ديگر فرماندهان و رهبران جبهه‌هاي جامعه هزاره در سال 1368 به ثمر نشست. تقريباً تمام احزاب سياسي هزاره در باميان با امضاي «ميثاق وحدت» حزب وحدت اسلامي افغانستان را بنياد گذاشتند. تشكيل حزب وحدت اسلامي همانگونه كه در تاريخ جامعه هزاره برجسته و ماندگار است، عبدالعلي مزاري را نيز وارد مرحله‌اي تازه از زندگي سياسي ـ فكري اش كرد. در واقع او رهبر شيعيان افغانستان شده بود.

در سال 1368 با تثبيت جايگاه حزب وحدت در داخل، عبدالعلي همراه ديگر رهبران جامعه هزاره براي معرفي بيشتر حزب وحدت و مشورت با مردم و مسئولين خارج از كشور به پاكستان و بعد به ايران سفر كردند. اين سفر تقريباً تا سال 1370 ادامه يافت. در اين مدت، هيأت حزب وحدت با استقبال پر شور و بي‌سابقه مهاجرين خارج از كشور روبه‌رو شد و اكثر مسئولين خارج از كشور احزاب جامعه هزاره از تشكيل حزب وحدت استقبال و حمايت كردند. در اين مقطع تنها شيخ آصف محسني قندهاري، رهبر حركت اسلامي افغانستان با تشكيل حزب وحدت به بهانه‌هاي مختلف مخالفت نمود و تا پايان حاضر به همكاري نشد.

عبدالعلي مزاري در سال 1370 تصميم گرفت كه از طريق ولايت فراه به هزاره جات بازگردد. در مسير راه كاروان مزاري در ولايت فراه مورد حمله دشمن قرار گرفت و براي مدت طولاني از سرنوشت او اطلاعي در دست نبود. در اين مدت، شخصي از علماي پشتو زبان و اهل سنت به نام محمد علي فراهي از دوستان دوران سربازي مزاري به او پناه مي‌دهد تا زمينه براي رفتن به باميان فراهم شود. شوراي مركزي حزب وحدت در سال 1370 هجري شمسي، عبدالعلي مزاري را رسماً به عنوان دبيركل شوراي مركزي حزب وحدت اسلامي انتخاب كرد. اين انتخاب در وقتي صورت گرفت كه از سرنوشت او در ولايت فراه اطلاع دقيقي در دست نبود. در اوايل زمستان 1370 مزاري بعد از پشت سرگذاشتن خطرات بسيار از طريق ولايت فراه خود را به باميان رساند. چندي بعد از اين، هيأتي به نمايندگي از نظاميان سه قوم ازبك، تاجيك و هزاره در دولت كابل با حزب وحدت اسلامي تماس مي‌گيرند. مزاري و حزب وحدت در ضمن حمايت از قيام آنان، هيأتي را به تالقان و پنجشير مي‌فرستد تا با احمد شاه مسعود و ديگر فرماندهان جمعيت اسلامي در اين راستا هماهنگي كنند.

سرانجام به دنبال هماهنگي و همكاري حزب وحدت، شوراي نظار و نيروهاي ازبك و تركمن قيام بر ضد دولت نجيب از مناطق شمال آغاز شد و در مدت كوتاهي دولت در سرتاسر افغانستان سقوط كرد و كابل نيز به دست نيروهاي مخالف دولت افتاد. عبدالعلي مزاري به دنبال سقوط دولت از طريق مزار شريف وارد كابل مي‌شود و در غرب كابل مستقر مي‌گردد.

استقرار مزاري در كابل، سر آغاز مقاومت پر افتخاري است كه در تاريخ جامعه هزاره و شيعيان افغانستان تعبير به «مقاومت غرب كابل» مي‌شود. پيروزي مجاهدين، سقوط دولت نجيب و به قدرت رسيدن دولت رباني محصول همكاري و هماهنگي سه جريان حزب وحدت، شوراي نظار و نيروهاي جامعه ازبك و تركمن بود. اما شوراي نظار بعد از جابه‌جايي در كابل بر خلاف تصور همه در صدد حذف متحدين ديروزين خود ـ حزب وحدت اسلامي و جنبش ملي اسلامي ـ برآمد. در نتيجه، مزاري برخلاف تصورات پيشينش در غرب كابل رهبري مقاومت بر ضد دولتي را بر عهده گرفت كه در پيروزي آن، خود نقش محوري و تعيين كننده داشت. مقاومت حزب وحدت بر ضد تهاجمات دولت رباني تقريباً سه سال به درازا كشيد. در اين مدت، تشكيل شوراي هماهنگي متشكل از حزب وحدت، جنبش ملي اسلامي، حزب اسلامي و جبهه نجات از ابتكارات عبدالعلي مزاري بود. حزب وحدت در برابر تهاجمات سنگين دولت رباني كه از هوا و زمين صورت مي‌گرفت يكي از بي‌نظيرترين مقاومت‌هاي تاريخ كشور را به يادگار گذاشت.

شهادت بابا مزاري

در اواخر سال 1373 جنبش نوظهور طالبان تا نزديكي‌هاي كابل پيشروي كردند. ظهور طالبان تمام معادلات قدرت در افغانستان و مخصوصاً در كابل و اطراف آن را دگرگون نمود. عبدالعلي مزاري در آغاز با فرستادن بخشي از زبده‌ترين نيروهاي خويش به ولايت غزني به مقاومت در برابر پيشروي طالبان پرداخت. نيروهاي اعزامي حزب وحدت در آغاز موفق شدند مواضع طالبان را در اطراف شهر غزني متصرف شوند. اما به دنبال عدم همكاري نيروهاي محلي آنان نتوانستند جبهه‌اي مؤثر بر ضد طالبان در غرني فعال سازند.

با شكست طرح فعال ساختن جبهه در ولايت غزني، عبدالعلي مزاري مذاكرات با طالبان را كه از چندي پيش آغاز شده بود جدي تر دنبال نمود. در عين حال در تلاش بود تا به توافقاتي با دولت رباني نيز دست يابد. با كنار رفتن حزب اسلامي و مستقر شدن طالبان در چهار آسياب غرب كابل در محاصره كامل قرار گرفت. عبدالعلي مزاري تلاش بسيار نمود تا با يكي از دو طرف به توافق برسد. تلاش‌ها در راستاي توافق با دولت و پيشنهاد دفاع مشترك بي‌نتيجه بود. در آخرين روزهاي مقاومت غرب كابل، نيروهاي دولتي حملات بسيار شديدي را از مناطق مختلف بالاي غرب كابل از زمين و هوا آغاز كردند. در اين جنگ‌ها بر خلاف گذشته از يكسو حزب وحدت در محاصره و تمام راه‌هاي ارتباطي اش را از دست داده بود و از سوي ديگر در برابر حملات دولت تنها دفاع مي‌كرد. حزب اسلامي كاملاً از خطوط اول عقب نشيني كرده بود و نيروهاي جنبش نيز كارايي سابق خود را نداشتند.

سرانجام با وجود تلاش‌هاي مداوم سياسي و مقاومت بي‌نظير نظامي، حزب وحدت اسلامي در غرب كابل شكست خورد و عبدالعلي مزاري در ۲۲ اسفند 1373 در چهارآسياب به دست طالبان به شهادت رسيد. شهادت مزاري جامعه هزاره را تكان داد. طالبان تلاش نمود تا از پذيرش مسئوليت شهادت «رهبر شهيد» شانه خالي كند و شهادت او را بيشتر يك سانحه هوايي وانمود سازد.

پيكر عبدالعلي مزاري از غزنه تا باميان و از آنجا تا به بلخ، به طول صدها كيلومتر بر دوش هوادارانش در سرماي سوزناك هزاره‌جات تشييع شد و در شهر مزارشريف به خاك سپرده شد.

**اشکال یابی جوملا**

**جلسه**

**اطلاعات مشخصات**

**حافظه استفاده شده**

**پرس و جو پایگاه داده**

**ایرادات بارگذاری در فایل زبان**

**فایل زبان آپلود شده**

**رشته ترجمه نشده**