سخن نخست

ضرورت بازشناسي افکار و انديشه­هاي رهبر شهيد(ره)

سردبير

همزمان با سال‌هاي جهاد و مقاومت مردم افغانستان و در کنار ساير رهبران جهادي کشور، مردي از تبار ريسمان بدوشان و محرومان پا به عرصه جهاد و مقاومت گذاشت که متفاوت از امثال خودش بود، ساده، متواضع، بي ادعا و متدين، اما مقاوم، سخت کوش، صبور و با صلابت، مصداق بارز «المؤمن کجبل الراسخ لايحّرکه العواصف».

شهيد مزاري(ره) با اطلاع و اشراف کامل بر تاريخ استبدادي و سياه گذشته و زد و بندهاي سياسي و نظامي کشور و همين طور با آگاهي لازم از نيازهاي روز، با طرح و برنامه وارد دنياي سياست شد. ايشان درد عميق و مشکل بزرگ گذشته­ي کشور را در دو چيز مي­دانست و براي حل آن راهکار ارائه مي‌داد:

الف) استبداد و سلطه­ي سياسي- قومي

ايشان استبداد، تبعيض و سلطه ظالمانه­اي قومي را بزرگ‌ترين مانع توسعه، آباداني و پيشرفت کشور دانسته و بر اين اساس، مسئله برادري و برابري اقوام (عدالت اجتماعي) را مطرح ساخت و تا آخرين دم حيات بر آن اصرار ورزيد و دو مکانيزم مشخص براي نظام اداري آينده افغانستان پيشنهاد نمود:

1. نظام اداري متمرکز: شهيد مزاري(ره) از نظام اداري متمرکز برخواسته از انتخابات آزاد سخن گفت که همه­ي اقوام به ميزان نفوس و شعاع وجودي‌شان در ساختار و تصميم‌گيري‌هاي اساسي کشور سهيم باشند. ايشان، سيستم دموکراسي اکثريت در افغانستان را به نفع زياده خواهان مي­دانست، چنانکه در شرايط حاضر، ما شاهد پيامدهاي ناخوشايند آن هستيم. (همين طرح مبنايي براي اجلاس بن اول، خاتمه منازعات خونين در افغانستان و تشکيل دولت موقت شد).
2. نظام اداري فدرالي: شهيد مزاري(ره) با درک وضعيت ساير اقوام و زير بار نرفتن قوم حاکم، نظام اداري متمرکز را عملاً غير ممکن مي‌دانست از اين رو، راه حل دوم را که همان نظام فدرالي و يا غير متمرکز است پيشنهاد ساخت و مزاياي آن را براي حل بحران افغانستان تشريح مي‌نمود که چطور اين سيستم در کشورهاي کثير الاقوام ديگر به خوبي جواب داده است و چگونه مي­تواند مشکل کشور افغانستان را حل کند.

اين طرح­ها در زماني ارائه شد که ساير رهبران جهادي يا براي تصاحب يکپارچه کشور فکر مي­کردند يا اينکه اصلا طرحي براي آينده نظام نداشتند و تاکنون نيز طرح مشخصي از آنان ثبت تاريخ افغانستان نشده است.  

اين طرح­هاي کلان سياسي و اداري که الآن هم راهگشاي معضلات افغانستان قلمداد مي‌شود و با گذشت زمان روز به روز اهميت آن­ها براي همه مردم آزاده افغانستان روشن مي‌گردد، حاکي از جايگاه رفيع و انديشه هاي بلند رهبر شهيد است و شخصيت ايشان را برجسته تر از قبل نشان مي‌دهد

ب) جهل و تعصب

رهبر شهيد(ره) دوّمين مانع بزرگ کشور را جهل و تعصب مي‌دانست و مدام زواياي مخرب آن را براي همگان تشريح مي‌نمودند و خطر افراد و کارمندان غير متخصص و جاهل در بدنه نظام اداري کشور را سبب بيماري نظام اداري و فساد مي‌دانست. بدينسان در گرماگرم جبهه­هاي مقاومت - که ديگران به جز پيروزي هيچ انديشه اي ديگري در سر نداشتند- به فکر سواد، علم، خردورزي و زدودن تعصبات بود و براي اولين بار در تاريخ کشور، دست به تأسيس دانشگاه خصوصي زد، که در سايه تعليم و تربيت افراد و پرورش نخبگان بتواند مشکل آينده کشور را بر طرف سازد.

ازاين­رو، مي‌بينيم که ايشان در جبهه نظامي آدمي بي­باک و نترس است که تا عمق سنگرهاي دشمن شخصاً پيش مي‌تازد و بي­ادعا در کنار ساير مجاهدين هم سفره، همدوش و همرزم است. در جبهه سياسي داراي دقيق‌ترين طرح‌ها و انديشه هاي سياسي است که داروي شفا بخش بحران‌هاي کشور به حساب مي‌آيد و در جبهه فرهنگي مي‌بينيم که ايشان يک معلم و آموزگار خوبي است که فقط به رشد و توسعه فکر و استعدادهاي فرزندان محروم کشور مي‌انديشد. از اين جهت، بررسي انديشه‌ها و واکاوي شخصيت آن بزرگ مي‌تواند براي نسل امروز و فرداي ما راهگشا، مفيد و ارزشمند باشد و پنجره­اي براي فرداهاي ما باز نمايد.

 سنت برگزاري مراسم سوگواري در هر سالياد شهادت رهبر شهيد، هرچند به خوبي عمق عواطف و احساسات پاك مردم را به خوبي آشكار مي‌كند، اما براي نشان‌دادن پايبندي واقعي و پاسداري جدي از آرمان، خط و راهي كه شهيد مزاري(ره) براي ما به ميراث گذاشته كافي نيست بلکه اين كار پيشاپيش مستلزم آن است كه انديشه‌ها، افكار و شخصيت رهبر شهيد به خوبي تحليل شده و در دسترس همگان قرار گيرد.

جای خرسندی است که از سوی رهبران جامعه شیعی، بزرگان  و فرهیختگان، ایام شهادت رهبر شهید(ره) و یاران فداکارش « هفته عدالت» نام گزاری شده است و  تلاش­های جریان دارد که این هفته به صورت رسمی از سوی دولت نیز به هفته عدالت نام گزاری گردد.