نشست علمي «شهيد مزاري(ره)، عدالت و توسعه سياسي»

هم‌زمان با هجدهمين سالگرد شهادت پر افتخار رهبر شهيد استاد عبد العلي مزاري(ره)، ياران وفادارش و شهداي مقاومت غرب كابل، به همت بنياد علمي، فرهنگي صبا، نشست علمي تحت عنوان شهيد مزاري، عدالت و توسعه سياسي، با حضور كـارشـناسـان مـحتـرم آقایان؛

دكتر اكرم عارفي،

دكتر حيـات‌الله رسـولي

دكتـر جـواد مـحسـني

دبير علمي؛ علي حليمي

مورخه 15/ 12/ 1391در قم، مجتمع عالي فقه سالن شهيد مطهري برگزار گرديد.

اين نشست كه باحضور پرشور علما، طلاب، استادان و دانشجويان برگزار شده بود، جلسه با قرائت قرآن كريم با نواي گرم قاري محترم اسحاق‌زاده شروع شد. سپس دبير علمي جناب آقاي حليمي از اساتيد دانشگاه خواجه عبد الله انصاري هرات، در باره‌ي موضوع نشست؛«شهيد مزاري، عدالت و توسعه سياسي» طرح بحث نموده و گفت: توسعه سياسي كه زير مجموعه‌ي توسعه است، زماني در يك كشور اتفاق مي‌افتد كه حكومت آن، در سه زمينه ظرفيت داشته باشد:

• 1. پاسخ به مطالبات به حق مردم؛ 2. مديريت تنوع اداري، نهادها و گروه‌هاي اجتماعي؛ 3. قدرت پاسخ‌گويي به مشاركت مردم.

ايشان در باره‌ي رسيدن به توسعه سياسي گفت: در اين باب نظريات گوناگون ارايه شده است. بايندر، معتقد است كه توسعه سياسي مبتني بر گذر از پنج بحران است:

• 1) بحران هويت 2) بحران مشاركت 3) بحران نفوذ 4) بحران مشروعيت 5) و بحران توزيع امكانات.

وي سپس به نظريه‌ي گابريل آلموند اشاره نمود و گفت: او معتقد است كه توسعه‌ي سياسي زماني در يك كشور اتفاق مي‌افتد كه چهار مشكل حل شود: 1 مشكل نفوذ قدرت سياسي و اطاعت رضايت‌مندانه مردم 2. مشکل حس وفاداري و تعهد ملت به دولت و منافع ملي 3.  مشكل مشاركت مردم در قدرت 4 مشكل توزيع منابع و امكانات.

دبير علمي سپس به شاخص‌هاي توسعه سياسي مانند ميزان مشاركت سياسي، آزادي مطبوعات و... اشاره نموده و گفت: همه‌ي اين شاخص‌ها در محور عدالت و برابري اجتماعي دور مي‌زند كه افغانستان كمترين مناسبت با اين شاخصه‌ها دارد. وي سپس گفت: از جمله كساني كه به سادگي و صداقت در باب توسعه‌ي عدالت محور، حقوق اقوام و مشاركت همگاني پرداخته، رهبر شهيد استاد مزاري(ره) است.

در ادامه، كارشناسان نشست علمي، به تبيين نظريه‌ي شهيد مزاري(ره) در باره‌ي عدالت و توسعه سياسي پرداختند. ابتدا محترم دكتر رسولي به مباني توسعه عادلانه و محورهاي اصلي آن از ديدگاه رهبر شهيد; پرداخت.

آقاي رسولي در بخش از سخنانش به سخني از رهبر شهيد(ره)  اشاره كرده و گفت: شهيد مزاري(ره)سه چيز مي‌خواست؛ رسميت مذهب جعفري، تعديل تقسيمات اداري و عدالت اجتماعي. مفهوم عدالت، توسعه سياسي را نيز شامل است. وي در بخش ديگري از سخنانش گفت: مزاري(ره) خواستار حكومت اسلامي، مردمي، فراگير و مبتني بر عدالت اجتماعي در افغانستان بود. چنان كه خود فرمود:« هدف ما تشكيل حكومت اسلامي، مردمي، فراگير و مبتني بر عدالت اجتماعي است». اين تفكر بسيار اصيل و ناب است كه در تاريخ افغانستان نيامده و نخواهد آمد.

در ادامه محترم دكتر جواد محسني به تبيين انديشه شهيد مزاري(ره) در باره‌ي عدالت و توسعه با رويكرد جامعه شناختي پرداخت. وي گفت: رهبر شهيد; يك متفكر و فعال سياسي بود. او از متن جامعه‌ي با ويژگي‌هاي چند قومي، استبداد زده و تبعيض متراكم( قانوني، حقوقي، مذهبي، نژادي و...) نظريه مي‌داد. توسعه مطلوب از نظر شهيد مزاري(ره) عدالت فراگير و گسترده است.

دكتر جواد محسني در بخش ديگر از سخنانش گفت: مزاري(ره) حرفش هويت ملي، وحدت ملي و جامعه­ي واحد افغانستاني بود كه فعلاً نداريم. افغانستان جغرافياي سياسي است نه جامعه واحد با هويت واحد ملي.

آقاي محسني در بخش ديگر از سخنانش گفت: مزاري(ره) مبناي برابري را در انسانيت مي‌دانست و اين را از قرآن كريم و سنت رسول­خدا(ص) گرفته بود:

«ياأَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنا كُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثى‏ وَجَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَقَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَاللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبير».( حجرات/13) 

و پيامبر فرمود:

«أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ رَبَّكُمْ وَاحِدٌ وَ إِنَ‏ أَبَاكُمْ‏ وَاحِدٌ كُلُّكُمْ لِآدَمَ وَ آدَمُ مِنْ تُرَابٍ- إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ‏ وَ لَيْسَ لِعَرَبِيٍّ عَلَى عَجَمِيٍّ فَضْلٌ إِلَّا بِالتَّقْوَى أَلَا هَلْ بَلَّغْتُ قَالُوا نَعَمْ قَالَ فَلْيُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِب‏»(تحف العقول، ص34)، پروردگار واحد، پدر واحد و منشاء واحد يعني خاك. بعد پيامبر(ص) فرمود: به غايبين هم برسانيد.

اين مسأله بسيار اساسي است. مشكل ما در افغانستان، نبود برابري انساني است. تاكيد شهيد مزاري(ره) بر برابري انساني بود و فرمود: «ما مردم افغانستانيم. هيچ نژادي را نفي نمي‌كنيم. همه بيايند برادر وار زندگي كنند و به حقوق شان برسند و در باره‌ي سر نوشت شان تصميم بگيرند».

و در ادامه نشست، محترم دكتر اكرم عارفي در باره‌ي موانع و راهكارهاي عدالت و توسعه سياسي از منظر شهيد مزاري(ره) به ايراد سخن پرداخت. ايشان گفت: شهيد مزاري(ره) با توجه به شناخت عميق كه از جامعه داشت، زمينه‌هاي مختلف را موانع عدالت و توسعه سياسي دانسته است.

• 1. موانع فرهنگي؛ مانند افراط گرايي مذهبي، فرهنگ اجتماعيِ قشر گرايي، انحصار گرايي، بي‌اعتمادي و...

2. موانع اجتماعي؛ مانند قوم، نژاد و....

3. موانع سياسي؛ مانند استبداد. شهيد مزاري(ره) قبل از سال 1371 نظرش اين بود كه استبداد سياسي مبتني بر بافت قومي است، اما پس از سال 1371 نظرش تغيير كرد و معتقد بود كه استبداد در جامعه افغانستان فردي است. از قوم و مذهب به عنوان وسيله در دست فرد خاص استفاده مي‌شده است. خود مذهب و قوم استبدادگرا نيست.

محترم عارفي در بخش ديگر از سخنانش به راهكارهاي ارائه شده در انديشه‌ي رهبر شهيد(ره) براي تحقق عدالت و توسعه سياسي پرداخته و گفت: شهيد مزاري(ره) براي رسيدن به نظام عادلانه نگاه سيستمي دارد. مجموع از عوامل را دخيل مي‌داند. عناصر چون ظرفيت سازي فرهنگي، تغيير ساختار سياسي، تغيير ساختار اجتماعي، برابري قوميت‌ها جهت ترميم شكاف‌هاي اجتماعي، برگزاري انتخابات سرتاسري، همگاني(زن و مرد و مهاجرين خارج كشور مشاركت كنند) بر اساس نفوس.

وي در پايان سخنانش گفت: با در نظر داشت مجموع اين فاكتورها كه شهيد مزاري(ره) مطرح كرده است، مي‌توان به عدالت و توسعه سياسي رسيد.

نشست علمي شهيد مزاري(ره)، عدالت و توسعه سياسي با دعای محترم دكتر رسولي به پايان رسيد.

نشست علمی در آیینه تصاویر: