قریه ی زیبای تلخک

 

تلخک از منظر  قلم و تصاویر 

هوای کوی تو از سر نمی رود آری      غریب را دل سرگشته با وطن باشد.­­­

(حافظ شیرازی). 

تلخک [talkhak] قريه­ اي است کوچک امّا زيبا و باصفا که در ولسوالي مالستان از توابع ولایت غزنی بين دو بازار معروف شنیه ده و مير­آدينه واقع شده و دقيق­تر از آن بدین صورت مي­توان گفت که بين قريه­ي جمبود و منطقه­ي خوش آب و هواي دهن سوکه قرار گرفته و از شمال به کوه سرخ سنگ سوکه و از جنوب به کوه درنگ نزديک قريه­ي پنج­ماه موقعيت دارد و تصویر زیبای بالا و هم چنین تصویری که در ذیل مشاهده می کنید هر کدام بخشی از چشم انداز های زیبای آن را به نمایش می گذارد.

فلسفه­ ي نامگذاري

اهالي قريه و برخي از کهن سالان منطقه را عقيده بر اين است که رُويش و وجود دو نوع گل تلخک در اين قريه با شرحي که ذيلاً مي­آيد، قريه­ ي مذکور را مسمّي به «تلخک» کرده است: نوع اوّل آن گل تلخکي است به رنگ زرد که برگ­هاي آن به رنگ سبز و داراي بريدگي­هاي مثلّث شکل و نوک تيز است که به صورت خودرو، روي سطح زمين رشد يافته و گل­هاي زرد و زيباي آن در انتهاي ساقه­اش همچنان که در تصوير ذیل مشاهده مي­شود قرار دارد.

نوع دوّم آن گل تلخک از نوع قاصدک آن است که گياهي است داراي ريشه‌اي به رنگ قهوه‌اي و پر از شيرابه­ي سفيد و داراي گل زرد و زيبا که در زمانی از تابستان گل های نازک و زیبایش همانند قاصد خبر آور شتابان و مشتاق به رقص و حرکت در می آیند گویی خبری خوش آورده اند از این رو قاصدکش خوانده اند. پس با این توضیح اطلاق اسم «تلخک» براي اين قريه­ي پر از گل های زیبای تخلک، هرگز بی مناسبت نبوده و نخـــــواهد بود.

جمعيت و تعداد خانوار

در حال حاضر [27/4/1392 هجري شمسي 9 رمضان1434 هجري قمري و 18ژوئيه 2013 ميلادي] حدوداً 80 نفر در قالب 15 خانوار در اين قريه ی کوچک و زیبا زندگي مي‏کنند که يک سوّم آن را مهاجرين تشکيل مي­دهند که از مناطق همجوار همانند قريه­ ي جمبود [2خانوار]، سوکه [1خانوار]، لعلچک [1خانوار] و قُشنَک [1خانوار] در اين منطقه مهاجرت کرده­اند و به صورت اجاره دار و يا همسايه نشين در آن زندگي مي­نمايند.

اصل و تبار

مدارک نسب شناسي و پشت­نامه­ ها گوياي اين مطلب است که اهالي قريه­ ي تخلک با اهالي قريه­ ي «سياه زمين» منتسب به خانوار صديار بوده و سرانجام ساکنان هر دو قريه [تلخک و سياه زمين] از ميان اقوام چهارگانه­ ي «بَاسِي»، «مُلکِي»، «مُرِيدِي» و «مِير اَحمَد» _­­­باشندگان دنگ أمل مالستان، به قوم «باسي» انتساب مي­يابند و در سطح کشور از ميان چهار قوم بزرگ «پشتون»، «تاجيک» «هزاره» و «ازبک» به قوم هزاره ارتباط مي­یابند. 

آئين و مذهب

مردم پاک نهاد اين قريه­ همانند ساير مردم شريف مالستان پر افتخار، افتخار پيروي از آيين نجات بخش اسلام را داشته اند و دارند؛ و از نظر مذهب پيرو مذهب حقه­ي جعفري [شيعه دوازده امامي] هستند.

مدرسه و مکتب

مکتب بستي قريه­ ي تلخک در حال حاضر با قريه­هاي «پائين سوکه» و «ميرباي» هماهنگ بوده و چندين سال است کـه مناطق ياد شده يک نـفر روحاني را به عـنوان ملّا يا وظيفه­ دار مکتب، انتخاب مي­کنند تا به امور ديني- مذهبي و مسايل اسلامي و تعليم و تربيه­ ي بچّه­ هاي آنان بپردازد.

      امّا از نظر مدرسه بايد گفت قريه­ي مذکور به خاطر جمعيت اندک و کم بودن تعداد خانوار، به تنهايي قادر به تأسيس مدرسه نبوده و نيست؛ از اين رو، دانش آموزان دوره­ي ابتدائي اين قريه، براي تحصيل و فراگيري علم و دانش، روزانه در مدرسه­ي صَي دُوستي [صحراي دوستي] واقع در «جمبود» رفت و آمد مي­نمايند.

شرایط اقليمی

احوال طبيعي قريه­ي تلخک به دليل موقعيت خاص­اش [قرار گرفتن در مسير جريان آب­هاي چشمه­­ سار­ سوکه و ناوه ميرآدينه] منحصر به فرد مي­باشد. از اين رو، با وجودي که خشک سالي شديد و ويرانگـر سال­هاي دهه­ي هشتاد حاکم بر مالستان که اکثر مناطق آن را به خرابه­اي تبديل کرد و زمين ها را غير قابل کشت ساخت اين منطقه هم چنان سيراب و چشم اندازهاي زيبايش باطراوت جلوه­گر بود.

بهار و تابستان

بنابر دلایل که پیشتر اشاره شد اين قریه ی زیبا در سه ماه فصل بهار، پوشيده ازگل و گياه و سه ماه تابستان آن سرسبز و با طراوت است. تنها مناطق اين قريه که متأسّفانه از خشک­سالي سال­هاي پيش آسيب ديده بود و هنوز که هنوز است آثار آن کماکـان ادامه دارد مناطق ذیل است:

1.  زمين­هـا و درخت­هايي که در دهن «قُل شِيونَه آغيل» قرار دارد و دو ناهُور و چشمه­ هاي مربوط به آن کمی بالاتر از «قُل ماردُود» واقع شده است.

2.  زمین و درخت های چشمه ی «علي نظر» که در قل علي نظر در «بَلنَه آغيل» سر راه کوتل تلخک به قبرستان پشت کمر و قريه­ ي سوکه قرار دارد.

3. زمین و درخت های چشمه ی «قُل پُوشَی» که نزدیک دو کوه به نام های «زردناو» و «سیاه سنگا» موقعیت دارد.

4. چشمه سار زیبای «قاش دیوال» که در روبروی بینی تلخک در بیده زارها و کوه های گیروی این منطقه موقعیت دارد. هرچند این چشمه سار [قاش دیوال] در حال حاضر هم چنان پوشیده از درخت های اَرَر [چنار]، اُلید، سیاه درخت و جنگل های دوری و جنگل های خار دار است امّا کمبود آب های آن که ناشی از خشک سالی سال های گذشته است محسوس است.

 

مناطق یاد شده در سال هایی که بارندگی در آن ها کم است به شدّت آسیب پذیر بوده و خواهد بود؛ امّا زمین های ناوه تلخک همیشه به دلیل همان موقعیت خاص اش که پیشتر بدان اشاره شد طراوت، شادابی و سرسبزی اش را جلو چشم هر تماشا کننده ای حفظ خواهد کرد.

خزان و زمستان

زماني که فصل خزان برگ ­ريز از راه مي­رسد، کم کم هواي سرد ناشي از اين فصل سال بر منطـقه تحميل مي­شود و بوي سرد زمستان را به مشام مي­رساند تا اين­که زمستان با ريزش برفش، کوی و برزن و دشت و دمن منطقه را سفید پوش و هوایش را شدیداً سرد، طوفاني و خشمگين مي­کند تا جايي که دستگاه­هاي هواشناسي، هواي سرد ناشي از برف­هاي زمستان سـوزان را 15 تا 20 درجه­ي سانتي­گراد زير صفر را نشان مي­دهد. در اين فصل سرد سال، مردمان سر فراز اين ديار همانند ديگر مردمان مالستان پر افتخار، در خانه­هاي نسبتاً گرم خويش در انتظار فصل بهار براي يک زندگي بهاري ديگر دمي مي­آسايند.

امتیازهای نسبی

یک) اوّلين امتیاز نسبی قریه ی زیبای تلخک، برخورداری از تاله­ یا چمن طبیعی، زيبا و سرسبزي است که زير منبر در ميان کشت زارهاي قريه واقع شده و اطراف آن پوشيده از درخـتان زيباي چنار، اُليَد، سياه درخت و غيره مي­باشد و کاربرد هاي زير را براي ساکنان خويش به همراه دارد: 1- استفاده از علف­ هاي آن براي مواشي و حيوانات. 2- محل ورزش و تفریح جوانان و نوجوانان قريه. 3- جايي براي يادگيري دو چرخه سواري و موتور سيکلت. 4- محل ذبح گاو  یا گوسفند که به منظور خيرات، نذورات، قرباني، عروسي و موارد ديگری از این قبیل اعم از غم و شادي. 5- و مهمتر از همه خرمن جای مناسبی در فصل خزان برای تریشل [جداسازی دانه ها از کاه] محصولات کشاورزی.

 

دو) دوّمین امتیاز قریه به دلیل بهره مندی از نعمت آب این موهبت بزرگ الهی و استفاده ی بِهینه ی اهالی قریه از آن، خوشبختانه قریه ی مذکور بهره مند و برخوردار از صنعت برق و مزایای بی شمار آن به طور 24 ساعته شده اند. هرچند اصل تولید برق شخصی و در زمین اختصاصی یکی از اهالی قریه صورت می گیرد امّا استفاده 24 ساعته از آن برای عموم اهالی قریه ی تلخک با رعایت شرایط و مقرّراتش امکان پذیر است.

سه) سوّمین امتیاز  نسبی اين قريه برخورداري از کوه بلندي است به نـام «دَي خِينَه» کـه در حـال حـاضر روي بلند­ترين نقطه­ ي آن يکي از آنتن­ هاي شبکه­ ي مخابراتي اتّصالات در مالستان روي اين کوه نصب شده و ارتباط مردم قريه و مناطق همجوار را با دنياي خارج و بالعکس به خوبی پوشش مي­ دهد.

کشاورزی

فعّالیت های اقتصادی  مردمان این قریه به طور اصلی کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی از قبیل گندم، جو، باقلی، سیب زمینی و هم چنین ریشقه [یونجه]، شبتل [شبدر] و... می باشد.

دامداری

در سال های گذشته ی نه چندان دور رونق مالداری قریه به دلیل داشتن چراگاه های نسبتاً فراوان و جمع آوری علوفه ی زمستانی از بیده زار های منطقه خوب و قابل قبول بوده است؛ امّا در شرایط فعلی به علّت مهاجرت مردان جویای کار از منطقه و عدم جمع آوری علوفه زمستانی، رونق مالداری کاهش چشم گیری یافته به گونه ای که تعداد بز و گوسفند مالدارترین افراد منطقه به تعداد انگشتان دو دست بلکه به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسد؛ امّا در مورد حیوانات اهلی دیگری مانند گاو، اسب، الاغ، مرغ خانگی و... به اندازه ی ضرورت جهت رفع نیاز های روزه مرّه ی خویش به نگهداری و حفاظت از آن ها می پردازند و توان عرضه در بازار برای کشتار و یا مناطق دیگر را ندارند مگر در موارد بسیار نادر.

مهاجرت و جلاي وطن

اين دهکده­ي زيبا با همه­ي زيبايي­هايش متأسّفانه بیش از نیمی از ساکنان اصلی اش به دلايل يا عوامل نامساعد و دورکننده‌اي هم­چون فقر، کمبود جا، کمبود غذا، بلاياي طبيعي، جنگ، بيکاري، نبود يا کمبود امنيت و...  از آن مهاجرت نموده و به دلايل شرايط جذب کننده و عوامل مساعدي مانند امکانات بهداشتي بيشتر، آموزش بهتر، درآمد بيشتر و مسکن بهتر در ديگر شهرهاي افغانستان بلکه خارج از آن مهاجرت نموده و به زندگي خويش ادامه مي­دهند که تاکنون فرايند مهاجرت آنان به قرار ذيل صورت گرفته است:

مهاجرت در داخل کشور

جاغوري 1 خانوار؛

غزني 1 خانوار؛

کابل 2 خانوار؛

هرات 2 خانوار؛

مهاجرت در خارج از کشور

ايران [iran]

در مجموع از اين قریه تعداد 7 خانوار به ترتيب ذيل در شهرهاي ايران مهاجرت نموده و مأوی گزيده­اند:

شهر قم 1 يک خانوار؛

اصفهان 2 خانوار؛

تهران 2 خانوار؛

قشلاق شهريار کرج 2 خانوار،

پاکستان [pakistan]

در کويته پاکستان تعداد 5 خانوار نقل مکان کرده اند که در دو منطقه­ي «مرياباد» و «بُرُورِي» اين شهر زندگي مي­نمايند.

استراليا [australia]

به طور کلّي در استراليا، تعداد 31 نفر اعم از زن و مرد کوچک و بزرگ از اين مردم مهاجرت نموده­اند که بیشترین شان در شهر «سيدني» و بعد از آن در دو شهر «ملبورن» و «آدلايد» اين کشور پهناور زندگي مي نمايند.

عربستان [Saudi arabia]

در شهرهاي عربستان 3 نفر.

آذربايجان [azerbaijan]

باکو پايتخت اين کشور 1 نفر.

سوئد[sweden]

مالمو يکي از شهرهاي اين کشور 4 نفر.

انگلستان[england]

لِينکُلن يکي از شهرهاي اين کشور 4 نفر؛

شهر لندن پایتخت آن 1 نفر.

عشق به وطن

همانطور که پيشتر اشاره شد هرچند بيش از نيمي از جمعيت قريه­ ي کوچک و زيباي تلخک، سرزمين مادري شان را ترک گفته­اند امّا با الهام و تبعيت از حديث معروف پيامبر (ص) که مي­فرمايد: «حُبُّ الْوَطَنِ مِنَ الاْيمانِ؛ وطن دوستي از نشانه­ هاي ايمان است» (شيخ عباس قمي، سفينة البحار، اسوة، اوّل، 1414(ه ق)، ج8، ص525). همچنان عشق و علاقه به وطن و سرزمين مـادري خويش را حفظ نموده و هـمواره بدان عشق مي­ورزند.

يکي از نشانه­ هاي اين وطن دوستي و علاقه به سرزمين مادري را مي­توان به کمک­هاي آن­ها در ساخت و ساز منبر و حسينه­ ي جديد الاحداث و زيبايي که به پيشنهاد بازماندگان اين قريه صورت گرفته دريافت. منبر و حسينيه اي که با همّت و خودياري اهالي قريه ­ي مذکور، جلب کمک­هاي خيّرين از مؤمنين مالستان، دريافت کمک­هاي حاجي­هاي مالستاني مقيم عربستان و مساعدت مهاجرين تلخک مقيم کشورهاي خارج ساخته شده و در 15 شعبان المعظّم 1431 همزمان با جشن ميلاد دوازدهمين پيشواي شيعيان جهان ضمن مراسم باشکوهي رسماً افتتاح شد؛ و از آن زمان تاکنون سهولت، آسودگي و راحتی مردم متدّين منطقه را در برگزاري مناسبت­هاي اسلامي هم­چون برگزاري مراسم فاتحه و ختم کلام الله مجيد، برپايي مجالس عزاي حسيني، احياي شب­هاي قدر و... را فراهم نموده است. 

گر سخن گویم دیگر ازعشق خواهم گفت و بس      جـز سخن از عشق در دفتر نمی آید مــرا

(فیض کاشانی).

آنچه گذشت وضعیت جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و شرایط اقلیمی قریه ی زیبای تلخک بود از منظر قلم و تصاویر و نیز شرح حال ساکنانش از حیث سکونت و هجران که سایت وزین صبا تاکنون بدان ها دست یافته و به نشر آن ها پرداخته است.

صبا زمنزل جانان گذر دریغ مدار      وز او به عاشق بی دل خبر دریغ مدار

(حافظ شیرازی).

 {jcomments on}